ADAB DALAM BERKHIDMAT KEPADA GURU

Adab dalam berkhidmat kepada guru merupakan salah satu prinsip utama dalam disiplin tarekat. Dalam tradisi tasawuf, guru atau syeikh tidak hanya dilihat sebagai seorang pendidik ilmu zahir tetapi juga sebagai pembimbing rohani yang membawa murid kepada pengenalan terhadap Allah. Oleh itu, adab yang betul ketika berkhidmat kepada guru adalah sangat penting kerana ia menggambarkan sikap murid terhadap ilmu, jalan kerohanian, dan hubungannya dengan Allah.

Pertama, adab utama dalam berkhidmat kepada guru ialah ikhlas. Khidmat yang dilakukan oleh murid tidak boleh didorong oleh niat untuk mendapatkan balasan duniawi atau pengiktirafan, sebaliknya harus dilakukan semata-mata untuk mencari keredaan Allah. Dalam tarekat, khidmat kepada guru dilihat sebagai satu bentuk ibadah dan latihan rohani yang membentuk murid untuk membersihkan hati dari sifat mementingkan diri.

Kedua murid perlu rendah hati ketika berkhidmat kepada guru. Sifat tawaduk ini penting kerana dalam tarekat, ego dan keangkuhan merupakan penghalang besar dalam perjalanan rohani. Murid harus menganggap dirinya sebagai seorang yang memerlukan bimbingan guru dan bersedia untuk menundukkan diri kepada ajaran serta nasihat guru tanpa sebarang rasa keberatan. Ini bukan bermaksud murid harus menyerahkan akal sepenuhnya, tetapi dalam konteks tarekat, seorang guru yang benar dipilih kerana kelebihan ilmunya dalam bidang rohani dan kemampuannya membimbing murid ke arah makrifatullah.

Ketiga adab juga melibatkan kesabaran dan ketaatan. Murid harus bersabar dalam menerima arahan guru, walaupun arahan tersebut kelihatan sukar atau tidak difahami pada awalnya. Kesabaran ini merupakan latihan untuk mendidik jiwa agar lebih berserah diri kepada kehendak Allah melalui guru. Ketaatan pula melambangkan kepatuhan kepada disiplin tarekat, kerana tanpa ketaatan, perjalanan rohani murid akan menjadi sukar. Dalam tarekat, dipercayai bahawa guru yang soleh sentiasa memandu murid berdasarkan hikmah yang lebih mendalam, yang mungkin tidak serta-merta difahami oleh murid.

Keempat, beradab dalam ucapan dan tingkah laku ketika berkhidmat kepada guru adalah perkara yang sangat penting. Murid harus berhati-hati dalam perkataan yang diucapkan, mengelakkan daripada berbicara kasar atau mempersoalkan guru dengan cara yang tidak sesuai. Murid juga harus menjaga pandangan, tidak memandang guru dengan rasa sombong atau menghina. Menjaga adab dalam perbuatan, seperti tidak duduk lebih tinggi daripada guru atau tidak memalingkan muka ketika guru berbicara, adalah contoh adab fizikal yang ditekankan.

Kepentingan adab dalam berkhidmat kepada guru dalam tarekat tidak boleh dipandang remeh kerana ia membawa beberapa manfaat besar kepada murid:

1. Membuka pintu keberkatan: Dengan memelihara adab yang baik, murid akan memperoleh keberkatan dalam ilmunya. Keberkatan ini membantu murid untuk lebih mudah memahami dan mengamalkan ajaran rohani yang disampaikan oleh guru.

2. Melatih pengorbanan ego: Khidmat dan adab membentuk murid untuk sentiasa melawan nafsu dan mengorbankan ego. Ini penting dalam tarekat kerana ego adalah penghalang utama dalam mencapai maqam rohani yang lebih tinggi.

3. Mendapat kepercayaan guru: Apabila murid menjaga adab dalam berkhidmat, guru akan lebih percaya untuk memberi bimbingan dan rahsia rohani kepada murid. Dalam tarekat, hubungan yang rapat dan saling mempercayai antara murid dan guru adalah asas kepada pertumbuhan rohani yang berkesan.

4. Membangunkan sifat sabar dan taat: Adab dalam berkhidmat mendidik murid untuk sabar dan taat, dua sifat yang sangat penting dalam perjalanan spiritual. Tanpa kesabaran, murid mudah merasa lelah dan hilang motivasi. Tanpa ketaatan, murid sukar untuk mencapai manfaat penuh dari ajaran guru.

5. Mendekatkan diri kepada Allah: Khidmat kepada guru, apabila dilakukan dengan adab yang betul, adalah sebahagian daripada ibadah yang membawa murid lebih dekat kepada Allah. Guru dilihat sebagai wasilah (perantara) yang memudahkan jalan murid untuk mencapai makrifatullah. Dengan menghormati guru, murid sebenarnya menunjukkan rasa hormat kepada Allah yang mengutuskan guru tersebut untuk membimbingnya.

Adab dalam berkhidmat kepada guru adalah asas yang kukuh dalam disiplin tarekat. Ia bukan sekadar aturan sosial, tetapi satu latihan rohani yang membentuk peribadi murid agar lebih ikhlas, sabar, taat, dan tawaduk. Khidmat dan adab ini menjadi sebahagian daripada jalan yang membantu murid mencapai tujuan akhir dalam tarekat, iaitu keredaan Allah dan makrifatullah.

[ Syeikh Irsan Daeng Mangngerang Khalwatiyah Sammaniyah ]